بررسی علل عقب افتادگی استان فارس -1

در گذشته استان فارس یکی از استان های توسعه یافته و پیشگام کشور بوده است. وضعیت توسعه استان بگونه ای بوده که در ردیف استانهای دوم تا سوم کشور قرار داشته است. تلاش سایر استانها از یک طرف و کم تحرکی استان فارس از طرف دیگر، باعث شده تا جایگاه فارس روز به روز تنزل یافته و در توسعه، استانهایی که قبلا مطرح نبوده اند، گوی سبقت را از استان فارس ربوده و جایگاههای بالاتری نسبت به فارس تصاحب نمایند. این عقب افتادگی بگونه ای است که در حال حاضر رتبه استان در توسعه اگر بیش از 10 نباشد، قطعا کمتر از آن نخواهد بود.

بررسی ها نشان می دهد که «استراتژی های غلط توسعه، مشکلات فرهنگی، مشکلات دسترسی فارس و شیراز به مرکز، فراهم نبودن زیرساختها، عدم تجانس شهرستان های استان، تنوع های قومی و قبیله ای، عدم استفاده از مزیت های تجاری استان و عدم استفاده از دریا» از عمده ترین و مهمترین دلایل عقب افتادگی استان فارس است.

برای آگاهی و شناخت بیشتر افکار عمومی بویژه مردم استان فارس نسبت به علل عقب افتادگی این استان، قصد داریم با ریزبینی و دقت لازم، در سلسله مطالبی عوامل عقب افتادگی استان را مرور نمائیم. بدین منظور در بخش اول، استراتژی های غلط توسعه را در قالب چند یادداشت بررسی خواهیم کرد.

بخش اول: استراتژی های غلط توسعه

استراتژی توسعه، مسیر و سرعت حرکت توسعه را در هر استان تعیین می کند. انتخاب یک استراتژی مناسب برای توسعه، هم مسیر رشد و توسعه را به درستی تعیین می کند و هم رسیدن به اهداف توسعه را سرعت می بخشد. در انتخاب استراتژی توسعه می بایست هم توانمندی ها و هم معضلات و مشکلات استان را در نظر گرفت.

به عبارت دیگر بی توجهی به مزیتهای نسبی و رقابتی در استان، شرایط رقابتی استان را در مواجهه با اقتصاد ملی و بین المللی با مشکل مواجه می کند. هرچند که مزیت رقابتی را می‏توان ایجاد کرد ولی اگر مزیت نسبی وجود داشته باشد، با هزینه پائین تر و زمان کمتری می توان فرآیند رشد و توسعه را طی کرد. وقتی توان و ظرفیت استان در توسعه فعالیتهای کشاورزی محدود است و متوسط بارندگی در این استان پائین تر از متوسط بارندگی بسیاری از استانهای کشور است و در استان، عرضه زمانی و مکانی آب با تقاضای زمانی و مکانی آن تطبیق نمی کند، در توسعه استان، نمی توان به افزایش سطح زیرکشت فعالیتهای کشاورزی و یا روی آوردن به کشت محصولات با مصرف بالای آب، به عنوان یک فعالیت قابل اتکاء دل بست. با این وضعیت امکان به زیر کشت بردن همه زمین های استان وجود ندارد.

اگر بر روی همه رودخانه های قابل مهار استان، سد احداث شود و در همه دشتهای استان طرحهای پخش سیلاب و تزریق آب به سفره های زیرزمینی اجرا شود و همه کانال‏های توزیع آب در پشت سدهای استان احداث و زمینهای زراعی کشاورزی تسطیح گردند، بازهم امکان به زیر کشت بردن همه زمینهای استان وجود ندارد. وقتی تقاضا برای آب صنعتی و خدماتی، رقیب تقاضا برای آب کشاورزی است و امکان ایجاد اشتغال در سایر بخش ها بیشتر از بخش کشاورزی وجود دارد، تکیه بر توسعه بخش کشاورزی به عنوان بخش پیشرو در توسعه استان توجیهی ندارد.

«توسعه بخش بازرگانی مزیت نسبی مغفول مانده استان فارس است»

در استانی که از نظر موقعیت جغرافیائی در یکی از کریدورهای اصلی جنوب به شمال کشور واقع شده و می تواند با تکیه بر صادرات و واردات، از مزایای واقع شدن در مسیر این کریدور بهره‏ مند و از مزایای توسعه بخش بازرگانی استفاده نماید، چرا باید از این مزیت نسبی غافل باشد؟ حضور تعداد زیادی از مردم فارس در کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس و ارتباطات دیرینه با کشورهای واقع در قاره‏ های آمریکا، اروپا و افریقا و کشورهای آسیای جنوب شرقی، توانمندی های بازرگانی استان را در سطح بالائی تعریف کرده است.

در استانی که بیش از 30 درصد آثار و ابنیه تاریخی کشور را در خود جای داده و با جای دادن تعداد زیادی از قبور امامزادگان واجب التعظیم به عنوان یک استان مذهبی قلمداد شده و مرکز این استان به عنوان سومین حرم اهل بیت شناخته شده و انواع جاذبه های طبیعی و تاریخی در آن وجود دارد و در زمینه هایی مثل پزشکی و طبیعت‏گردی مزیت دارد، چرا نباید از مزایای گردشگری تاریخی، طبیعی، پزشکی و مذهبی برای توسعه استان استفاده نماید؟

تنوع آب و هوایی استان از شمال تا جنوب و از غرب تا شرق و نیز داشتن مناطق کوهستانی در کنار مناطق بیابانی و همجواری با خلیج فارس و دریاهای آزاد، امکان مناسبی برای توسعه فعالیتهای گردشگری است. ارتباط زیاد و دیرینه با کشورهای آمریکائی، اروپائی، افریقائی و کشورهای همسایه و حاشیه جنوبی خلیج فارس و سکونت درصد زیادی از اهالی این استان در این کشورها، زمینه های مناسبی برای توجه به تجارت و بازرگانی به عنوان یک مزیت نسبی در توسعه استان است.

پایان بخش اول/